Si pjesa mĂ« e spikatur e kokĂ«s, hunda shpesh Ă«shtĂ« “cak” i shpeshtĂ« i gishtĂ«rinjve tĂ« fĂ«mijĂ«ve. Kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse gjakderdhjet nga hunda, tĂ« cilat nĂ« terminologjinĂ« mjekĂ«sore quhen epistaksa, janĂ« njĂ« nga gjakderdhjet mĂ« tĂ« zakonshme gjatĂ« fĂ«mijĂ«risĂ«.
Hunda ka pjesën e saj të kockave të forta, e cila vazhdon deri në kërcin e hundës. Nga jashtë është lëkura, dhe nga brenda është mukoza e hundës, e cila është e pasur me enë të gjakut. Ato rrjedhin gjak lehtë në situata të caktuara.
Megjithëse ka shumë shkaqe të gjakderdhjes nga hunda, ne do të rendisim ato më të zakonshmet.
- đđŠÌđŻđ„đȘđźđŠđ” đŠ đ©đ¶đŻđ„đŠÌđŽ đŻđšđą đ«đąđŽđ©đ”đŠÌ
JanĂ« bindshĂ«m shkaku i parĂ« i gjakderdhjes nga hunda. Ekziston njĂ« ide e gabuar qĂ« vetĂ«m goditjet e ashpra nĂ« hundĂ« çojnĂ« nĂ« gjakderdhje. Shpesh, njĂ« goditje e lehtĂ« nĂ« dukje Ă«shtĂ« e mjaftueshme pĂ«r tĂ« nxitur gjakderdhjen, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« disa fĂ«mijĂ«, edhe njĂ« pĂ«rplasje e drejtpĂ«rdrejtĂ« me “hundĂ«” pĂ«r njĂ« fĂ«mijĂ« tjetĂ«r nuk do tĂ« çojĂ« nĂ« gjakderdhje. PĂ«rndryshe, “minitrauma” shumĂ« lehtĂ« mund tĂ« çojĂ« nĂ« gjakderdhje tek fĂ«mijĂ«t qĂ« kanĂ« njĂ« mur pak mĂ« tĂ« dobĂ«t (tĂ« hollĂ«) tĂ« enĂ«ve tĂ« gjakut.
- đđŠÌđŻđ„đȘđźđŠđ” đŠ đŁđłđŠđŻđ„đŽđ©đźđŠ đ”đŠÌ đ©đ¶đŻđ„đŠÌđŽ
Ato janĂ« shumĂ« tĂ« zakonshme tek fĂ«mijĂ«t. Shtyrja e gishtave, por edhe objekteve jashtĂ«zakonisht tĂ« papĂ«rshtatshme, ndonjĂ«herĂ« “ekzotike” nĂ« hundĂ« – çon nĂ« gjakderdhje. ThonjtĂ« e mprehtĂ« dhe tĂ« paprerĂ« poashtu janĂ« njĂ« fajtor i zakonshĂ«m, prandaj gjitha kĂ«to duhet pasur parasysh kur njĂ« fĂ«mijĂ« ka shpesh gjakderdhje nga hunda pa ndonjĂ« arsye tĂ« dukshme.
- đđ°đŁđŠÌđŽđȘđą đŹđ°đŻđšđ«đŠđŻđȘđ”đąđđŠ đŠ đŠđŻđŠÌđ·đŠ đ”đŠÌ đšđ«đąđŹđ¶đ” đ”đŠÌ đ©đ¶đŻđ„đŠÌđŽ
Në secilën vrimë të hundës ka një grumbull enësh gjaku, e cila është shumë e ngjashme me një mikrosfungjer të mbushur me gjak. Disa fëmijë kanë mure shumë të holla të enëve të gjakut, të cilat përbëjnë këtë rrjet, prandaj edhe gjakderdhja është shumë e shpeshtë dhe e vazhdueshme. Fërkimi i hundës është i mjaftueshëm që të nxisë gjakderdhjen. Kjo është arsyeja pse këta fëmijë shpesh rrjedhin gjak natën, kur hunda dëmtohet pa dashje.
SĂ«mundjet qĂ« zvogĂ«lojnĂ« aftĂ«sinĂ« e mpiksjes sĂ« gjakut (koagulopatitĂ«, por edhe ulja e numrit tĂ« trombociteve – trombocitet) nuk janĂ« njĂ« shkak i zakonshĂ«m, por ato duhet tĂ« merren parasysh nĂ«se fĂ«mija ka njĂ« tendencĂ« tĂ« rrjedh gjak nĂ« vende tĂ« tjera, veçanĂ«risht nĂ« lĂ«kurĂ« (mavijosje tĂ« forta), ose mukozat e zgavrĂ«s me gojĂ«.
PavarĂ«sisht nga shkaku i gjakderdhjes, Ă«shtĂ« e nevojshme ta ndaloni atĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ«n e duhur, tĂ« cilĂ«n prindĂ«rit duhet ta dinĂ«. FĂ«mijĂ«t mĂ« tĂ« rritur dhe mĂ« tĂ« qetĂ« lehtĂ« mund tĂ« trajnohen pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« kĂ«tĂ« – pĂ«r tĂ« ndihmuar veten, por edhe fĂ«mijĂ«t e tjerĂ« kur janĂ« nĂ« telashe.
đ”đ đđđđđ đ đ đđđđ đ đđđđđ đđđ đđđđ đđđ đđđđ đ đđÌ đđđđÌ đđđđ:
SĂ« pari, merrni njĂ« mindil tĂ« pastĂ«r (edhe mĂ« mirĂ« njĂ« garzĂ« sterile, nĂ«se gjendet nĂ« dispozicion) dhe fshini gjakun duke u munduar njĂ«kohĂ«sisht tĂ« pĂ«rcaktoni se nga cila vrimĂ« e hundĂ«s po gjakos fĂ«mija, ose nĂ«se gjaku po “rrjedhĂ«” nga tĂ« dy vrimat e hundĂ«s (gjĂ« qĂ« ndodh mĂ« rrallĂ«). FĂ«mijĂ«t mĂ« tĂ« rritur duhet tĂ« “shfryjnĂ«” hundĂ«t e tyre dhe kĂ«shtu tĂ« “pastrojnĂ«” vendin e gjakderdhjes nga “pĂ«shtyma” ose ndonjĂ« trup i vogĂ«l i huaj.
Fëmija duhet të ulet, koka duhet të jetë e përkulur pak përpara (jo prapa, siç bëhet shpesh gabim). Nëse koka hidhet mbrapa, gjaku rrjedh në fyt andaj edhe nuk shihet, kështu që mund të ndodhë që një fëmijë të humbasë shumë gjak plotësisht pa nevojë. Kjo nuk mund të ndodhë, nëse fëmija anon pak përpara, prandaj ky është pozicioni i duhur.
NĂ« kĂ«tĂ« pozicion (me kokĂ«n pak tĂ« anuar pĂ«rpara), duhet tĂ« ushtrohet presion nĂ« vrimĂ«n e hundĂ«s nga e cila rrjedh gjaku. Kjo Ă«shtĂ« mĂ« e lehtĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« me njĂ« gisht (tĂ« mbĂ«shtjellur me faculetĂ«, ose drejtpĂ«rdrejt nĂ« vrimĂ«n e hundĂ«s) – e cila shtypet anash, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« vrima e hundĂ«s tĂ« “ngjitet” pĂ«r septumin kockor tĂ« hundĂ«s. Nuk duhet ta shtyni gishtin nga poshtĂ« (“bllokim” i gjakderdhjes plotĂ«sisht i pasaktĂ«), por vetĂ«m nga anash. Do tĂ« ishte mirĂ« qĂ« fĂ«mija tĂ« marrĂ« frymĂ« pĂ«rmes gojĂ«s gjatĂ« kohĂ«s sa shtypet hunda e gjakosur, edhe pse hunda tjetĂ«r Ă«shtĂ« e lirĂ«.
Duhet patur durim dhe të prisni të paktën dhjetë minuta para se të kontrolloni nëse gjakderdhja është ndalur. Nëse e lëshojmë shtypjen shumë herët, do të shohim se gjakderdhja nuk është ndalur, kështu që gjithçka duhet të fillojë nga e para.
NĂ«se pas 10-15 minutash tĂ« presionit tĂ« duhur gjakderdhja nuk ndalet, duhet tĂ« merrni pika (ose sprej) pĂ«r hundĂ« qĂ« ngushtojnĂ« enĂ«t e gjakut tĂ« hundĂ«s dhe tĂ« vendosni disa pika (ose sprej) nĂ« vrimĂ«n e hundĂ«s qĂ« rrjedh gjak. Pastaj presioni mbi vrimat e hundĂ«s pĂ«rsĂ«ritet dhe kĂ«shtu “mbahet” pĂ«r pesĂ«mbĂ«dhjetĂ« minuta.
đČđđ đ đđđđ đđ đ đÌđđđđđ đđÌđđđđÌđ đđÌđ đđđđđđđđđ đđ đđđđđ?
Nëse gjaku nuk ndalet edhe pas masave të përmendura, fëmija duhet të dërgohet te një mjek i specializuar në vesh, fyt dhe hundë, i cili, pas një ekzaminimi të shpejtë, do të zgjedhë mënyrën më të duhur për të ndaluar gjakderdhjen.
Kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« dĂ«mtim mĂ« serioz tĂ« hundĂ«s – nĂ«se hunda Ă«shtĂ« shumĂ« e fryrĂ«, ose nĂ«se shihni njĂ« deformim tĂ« qartĂ« tĂ« pjesĂ«s kockore tĂ« hundĂ«s, atĂ«herĂ« kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me njĂ« traumĂ« serioze, prandaj Ă«shtĂ« mirĂ« tĂ« kĂ«rkoni njĂ« specialist tĂ« ORL-sĂ« sa mĂ« shpejt tĂ« jetĂ« e mundur.
Nëse fëmija ndien një dobësi, ka plogështi të theksuar, është i përgjumur dhe i pavullnet, ndërkohë që më parë ai ishte krejtësisht mirë, kjo nuk paraqet ndonjë sjellje të pazakontë menjëherë pas traumës. Por, nëse zgjat edhe pas dhjetë minutash nga lëndimi, duhet të kontaktoni mjekun për ndihmë.
NĂ«se fĂ«mija humb vetĂ«dijen, duhet tĂ« dini se disa fĂ«mijĂ« “bien” nĂ« tokĂ« sapo qĂ« ata shohin gjak, duhet ta shtrini fĂ«mijĂ«n poshtĂ« dhe tĂ« ngrini kĂ«mbĂ«t, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« gjaku tĂ« kthehet nĂ« kokĂ«n e tij. Sigurisht, nĂ«se gjakderdhja nuk Ă«shtĂ« ndalur, duhet tĂ« mbani hundĂ«n tĂ« shtypur.
NĂ« rastet kur gjakderdhja pĂ«rsĂ«ritet shpejt (pas disa minutash ndĂ«rprerje), ose nĂ«se shihen gjakderdhje nĂ« zona tjera tĂ« lĂ«kurĂ«s (ose mukozave), atĂ«herĂ« Ă«shtĂ« e mirĂ« tĂ« kĂ«rkoni njĂ« mjek i cili, ndĂ«r tjera, do tĂ« kryejĂ« analizat e nevojshme – nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« pĂ«rjashtoni çrregullimet e mundshme tĂ« mpiksjes sĂ« gjakut, tĂ« cilat mund tĂ« jenĂ« fajtor pĂ«r gjakderdhjen.
đșđđđđđđđđ đÌđđđđÌ đ đđÌđđ đÌđđđđđÌđ
Shumica e fĂ«mijĂ«ve nuk kanĂ« gjakderdhje tĂ« rĂ«ndĂ« nga hunda, dhe ato lehtĂ« ndalen pasi tĂ« jenĂ« aplikuar masa tĂ« thjeshta. ĂshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme t’u shpjegohet fĂ«mijĂ«ve se kjo mund tĂ« ndodhĂ« pĂ«rsĂ«ri – por qĂ« nuk Ă«shtĂ« diçka e rrezikshme, kĂ«shtu qĂ« nuk ka vend pĂ«r panik.
đ·đ đđđđđ
Paniku shpesh shkaktohet nga reagimi i fëmijëve që janë në shoqërinë e një fëmije që ka gjakderdhje. Kjo është arsyeja pse është e domosdoshme një bisedë e kujdesshme me një fëmijë që ka prirje për gjakderdhje më të shpeshta të hundës. Fëmijët e rritur, lehtë mund të trajnohen për të ndihmuar veten në situata kur prindërit e tyre nuk ndodhen aty pranë./natalmedia.com/
*Materialet dhe informacionet nĂ« kĂ«tĂ« portal nuk mund tĂ« kopjohen, tĂ« shtypen, ose tĂ« pĂ«rdoren nĂ« çfarĂ«do forme tjetĂ«r pĂ«r qĂ«llime pĂ«rfitimi pa miratimin e drejtuesve tĂ« ânatalmediaâ
