Shkruan: Pukjana Geci – Psikologe dhe terapiste
Njerëzit shpesh befasohen kur dëgjojnë që trajtimi i autizmit mund të fillojë qysh në moshën 18 muajshe.
Pse kaq herët?”
Autizmi mund të zbulohet tek një fëmijë qysh në moshën 16 – 18 muaj. Një diagnozë e saktë e çrregullimeve të spektrit të autizmit mund të bëhët me besueshmëri edhe në 18 muaj.
Nga këndvështrimi i neuroshkencës, ka prova dhe studime të shumta mbi neuroplasticitetin – nëse ndërhyjmë herët, kemi një shans më të mirë për të ndryshuar trurin në zhvillim. Kjo është një periudhë kur truri është më i aftë për të mësuar dhe për të ndryshuar. Ndërhyrja e hershme ka potencialin për të ndihmuar në përmirësimin e aftësive të komunikimit, të sjelljes dhe të ndërmarrjes së veprimeve të përditshme të fëmijëve me autizëm. Studimet kanë treguar gjithashtu se fëmijët që marrin shërbime të ndërhyrjes së hershme kanë rezultate më të mira në komunikim, socializim dhe sjellje sesa ata që nuk marrin ndërhyrje. Kjo përgatit një fëmijë për të hyrë në mësimin në grup kur të arrijë moshën shkollore. Në sjellje, ndërhyrja e hershme ndalon sjelljen problematike duke u bërë zakon me rritjen e moshës. Me kohë, është ideale që fëmijët të marrin terapi të hershme të individualizuar për të korrigjuar çdo vonesë.
“A nuk duhet që fëmijët të luajnë dhe të mësojnë përmes lojës në atë moshë të re?”
Lojë është një etapë e rëndësishme ne zhvillimin e fëmijës. “Punë” e fëmijëve është loja! Sidoqoftë, një simptomë thelbësore e çrregullimit të spektrit autik është mungesa e aftësive të duhura për të luajtur, e shoqëruar shpesh nga një model i aktiviteteve të kufizuara dhe të përsëritura.
Fëmijët me zhvillim tipik shpesh “marrin” një mori aftësish kur vëzhgojnë dhe imitojnë të tjerët. Ata natyrisht janë përforcuar duke imituar dhe angazhuar me të tjerët. Fëmijët me autizëm, megjithatë, priren të përfshihen vetëm në objekte dhe aktivitete që u interesojnë atyre. Ata kan me pak të ngjarë të imitojnë dhe bashkëveprojnë spontanisht me të tjerët në një gamë të gjerë aktivitetesh. Kjo nuk do të thotë që fëmijët me autizëm nuk mund të mësojnë të zhvillojnë lojën e duhur. Disa gjëra që fëmija nuk mund ti mëson spontanisht, mund të mësoj gjatë stimulimit.
“Cfarë bëhet në terapi?”
Në terapi synohet te mësohen aftësitë e rëndësishme te zhvillimit dhe sociale në një mënyrë formale, interesante dhe tërheqëse nëpërmjet përdorimit të përforcimit. Kontributi i prindërve është thelbësor në hartimin e programeve të trajtimit dhe efikasitetit të nderhyrjes. Ajo që bëhët në terapi është e lidhur me aktivitetet e përditshme për fëmijën.
Kur një fëmijë fillon terapinë, përparësia është që të shoqërohet me një përvojë pozitive për fëmijën. Kjo është baza për të mësuar vazhdueshëm. Në terapi, objektivat e të mësuarit gjithmonë përshtaten sipas nivelit të fëmijës. Mësimi paraqitet me mbështetjen e duhur në mënyrë që fëmija të jetë i suksesshëm.
Koha e të mësuarit është e strukturuar në segmente të shkurtra (ato mund të jenë të shkurtra deri ne disa sekonda për fëmijët e vegjël). Koha e të mësuarit dhe koha e lojës janë alternative për të mbajtur interesin dhe vëmendjen. Interesi i fëmijës alternohet midis kohës se mësimit dhe lojës. Kur është e mundur, aftësitë e fituara gjatë mësimit të strukturuar dhe formal përfshihen në aktivitete që ndodhin natyrshëm. Ndërsa fëmijët me autizëm vazhdojnë të zhvillojnë aftësi, koha e tyre e mësimit fillon të “duket” dhe “ndjehet” si ajo e bashkëmoshatarëve të tyre “. Kjo ndihmon në përgatitjen e tyre për hyrje në shkollë. Studimet kanë treguar gjithashtu se fëmijët që marrin shërbime të ndërhyrjes së hershme kanë rezultate më të mira në komunikim, socializim dhe sjellje sesa ata që nuk marrin ndërhyrje.
Trajtimi me bazë ABA synon menaxhimin e sjelljes dhe shikon lidhjen midis faktorëve në mjedisin tuaj dhe sjelljet. Terapistët e ABA zhvillojnë një plan të personalizuar të trajtimit për çdo fëmijë, duke përdorur teknika dhe strategji të ndryshme për të ndihmuar fëmijën të arrijë qëllimet e përcaktuara. Gjatë trajtimit, zbulohen arsyet e sjelljes së problemit dhe menyra se si fëmija po del nga kjo sjellje. Me identifikimin e problematikes se sjelljes, mund te krijohet një plan i qëndrueshëm sjelljeje. Ky plan do të ndihmojë fëmijën të rrisë sjelljet e duhura dhe të zvogëlojë sjelljet e papërshtatshme qe pengojne zhvillimin dhe komunikimin./natalmedia.com/
*Materialet dhe informacionet në këtë portal nuk mund të kopjohen, të shtypen, ose të përdoren në çfarëdo forme tjetër për qëllime përfitimi pa miratimin e drejtuesve të “natalmedia”
